Archeologia codzienności

Koncepcja kuratorska i aranżacja wizualna
Małgorzata Szydłowska
Warstwa dźwiękowa
Rafał Mazur
Animacja
Przemysław Fik
Wywiady z mieszkańcami
Małgorzata Wach
Produkcja
Dom Utopii / Teatr Łaźnia Nowa

Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2022.

czas trwania → 90 min

Zapraszamy nowohucian do udziału w kolejnej odsłonie projektu Archeologia Codzienności. Tym razem chcielibyśmy poznać historie przedmiotów, które przechowujecie w swoich domowych archiwach. Przyjdźcie do Cepelixu 8, 15 i 22 października i przynieście ze sobą rzeczy, w których ukryte są ważne historie i Wasze osobiste wspomnienia. 

Miejsce multimedialnych pokazów/wernisaży:
„Cepelix” (dawna Cepelia), osiedle Centrum B1, Nowa Huta

Daty: 8, 15 i 22 października, godz. 18.00

Rezerwacja miejsc: rezerwacja@domutopii.pl
oraz pod numerem telefonu 538 500 847

Od czasów „Gorączki archiwów” Jacques’a Derridy aż po „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Marcina Wichy dyskurs dotyczący pracy z pamięcią społeczną ulega sukcesywnym zmianom. Wiemy już, że nie ma jedynej słusznej i obiektywnej wersji historii. Ta „prawdziwa” pisana jest wyłącznie przez pryzmat jednostkowej pamięci, istnieje tyle wersji historii, ile osób pamięta dane wydarzenia i sytuacje.

W tej niekończącej się dyskusji domowe archiwa wizualne i dźwiękowe oraz przedmioty codziennego użytku są bardzo często pomijane lub lekceważone jako istotne świadectwa i nośniki pamięci, ulegając powolnemu zapomnieniu i zniszczeniu.

Pamięć Nowej Huty opierała się dotąd o kilka obowiązkowych, nienaruszalnych legend. Tymczasem, wraz z zachodzącą w niej zmianą pokoleniową nieodwracalnej utracie ulegają m.in. domowe archiwa a wraz z nimi – faktyczna, bo pisana z perspektywy jednostki – pamięć dzielnicy zarejestrowana na fotografiach, taśmach 8mm, 16mm, VHS, nagraniach audio (szpule oraz kasety) a także poprzez przedmioty codziennego użytku, stanowiące swego rodzaju nośniki, „zdolne do przechowywania” prywatnych historii ich właścicieli. Archeologia Codzienności jest okazją do ich zabezpieczania oraz udostępniania ukrytych za nimi indywidualnych wspomnień i opowieści.

Projekt rozwija zainicjowaną w 2021 roku serię pt. „Moje oczy widziały”, dla której inspirację stanowiły prywatne fotografie nowohucian. Tym razem punkt wyjścia stanowią przedmioty pochodzące z domowych „archiwów”. Nie podpowiemy Wam czy chodzi o termos, który był z Wami na wszystkich wycieczkach, koc, na którym odbywały się rodzinne pikniki, historyczna gazeta wyjęta z butów schowanych w szafie nieżyjącej już babci, czy własnoręcznie wykonana tekturowa rakieta, w której Wasze dzieci „poleciały” na Księżyc. Puśćcie wodze fantazji a może po prostu zastanówcie się, które przedmioty – choć pozornie banalne – mają dla Was szczególne znaczenie. Przynieście je do Domu Utopii lub zaproście nas do siebie i opowiedzcie nam związane z nimi historie. Wspólnie postarajmy się je ocalić!

Docelowo Archeologia Codzienności przyjmie formę cyfrowego archiwum, zbierającego wspomnienia mieszkańców Nowej Huty oraz historyczne doświadczenie dzielnicy widziane z perspektywy indywidualnej.

Odsłonę witryny internetowej poprzedzą pokazy w przestrzeni publicznej, które odbędą się 8, 15 i 22 października o godz. 18.00 w sklepie Cepelix (dawniej Cepelia) mieszczącym się w Centrum B1 w Nowej Hucie (na rogu Alei Róż i Placu Centralnego).

Pierwsza odsłona, która odbędzie się 8 października, będzie poświęcona fotografiom pochodzącym z rodzinnych albumów Jolanty Adamowicz, Zdzisławy i Jana Grabskich, Edwarda Nowaka, Lucyny Olejniczak, Marii Osmendy, Anny Panek, Tadeusza Smotera, Małgorzaty Piątkiewicz-Szczechli i Jacka Wentlanda. Wydarzenie przybierze formę audiowizualnej instalacji, której autorką jest Małgorzata Szydłowska, scenografka i dyrektorka artystyczna Domu Utopii. W przestrzeni wystawy pojawią się również artefakty związane z osobistymi wspomnieniami nowohucian i takie, które nadal czekają na swoje historie.

Punktem wyjścia do audiowizualnej opowieści, która odbędzie się 15 października staną się fotografie wykonane przez Wiktora Pentala i Henryka Makarewicza, którzy dokumentowali początki Nowej Huty. Fotografie pochodzą z kolekcji Fundacji Imago Mundi oraz projektu „Miasto idealne” opracowanego przez fundację we współpracy z Muzeum Fotografii w Krakowie i pojawiły się podczas tegorocznego Bulwar[t]u w przestrzeni ogrodu Teatru Łaźnia Nowa w formie wystawy pt. „Lekcje niewinności”, której kuratorkami były Małgorzata Szydłowska i Małgorzata Wach.

Motywem przewodnim trzeciej odsłony, która odbędzie się 22 października, będzie historia Zygmunta Piątkiewicza, prokuratora, który brał udział w głośnych procesach w powojennej Polsce, oskarżając m.in. Władysława Mazurkiewicza i Karola Kota, seryjnych morderców, którzy wywoływali w Krakowie psychozę strachu w latach 50-tych i 60-tych. Zajrzymy do prywatnego archiwum jego córki, odręcznych notatek i akt, przyjrzymy się namalowanym przez niego obrazom i pokażemy – po raz pierwszy – rodzinne fotografie z lat 20-stych i 30-stych, które przeleżały kilkadziesiąt lat w pudełku ukrytym w piwnicy.

W przestrzeni wystawy pojawią się również artefakty związane z indywidualnymi historiami nowohucian. Część z nich, nadal czeka na swoją opowieść.  Obserwujcie naszą stronę internetową archeologiacodziennosci.pl oraz profil Domu Utopii na Facebooku i komentujcie nasze „znaleziska”. Zachęcamy również do dzielenia się opowieściami o swoich bliskich, a także ich fotografiami, nagraniami audio i video oraz przedmiotami, które przechowujecie w rodzinnych „archiwach”. Nie tworzymy kolekcji dizajnu, interesują nas opowieści o rzeczach, z którymi wiążą Was lub Waszych bliskich ważne wspomnienia. 

Prosimy o wcześniejszą rezerwację miejsc na pokazy pod adresem mailowym rezerwacja@domutopii.pl lub tel. 538 500 847.